Dertig procent van de kalveren heeft longontsteking zonder ziekteverschijnselen

Zo’n dertig procent van de kalveren loopt rond met een subklinische pneumonie. Dit is een longontsteking zonder uitwendige ziektesymptomen.

Dat blijkt uit data van een steekproef op 87 Vlaamse melk- en vleesveebedrijven binnen het PneumoNEE-project van UGent in samenwerking met Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ). 

Dit project nam het opsporen van luchtweginfecties met echo’s onder de loep. Deze techniek wordt wereldwijd veel gebruikt,  onder andere bij drachtcontrole. Met het scannen van longen kunnen subklinische longontstekingen opgespoord worden.

Minder melk door pneumonie

‘Het cijfer van dertig procent subklinische pneumonie in de steekproef is hallucinant’, vertelt dierenarts Stan Jourquin. ‘Dit betekent dat meer dan een kwart van het aantal kalveren een longontsteking heeft die een veehouder niet ziet. Bijgevolg volgt er dan ook geen behandeling.’

Longontsteking heeft gevolgen voor de latere prestaties van het dier. Zo toonde onderzoek dat de vruchtbaarheid daalt. ‘Daarnaast kan de groei 90 tot 110 gram per dag lager liggen in vergelijking met een gezond kalf’, vervolgt Jorquin. ‘Bij vleesveekalveren leidt dit later tot een lager karkasgewicht. Bij melkkoeien leidt een ernstig pneumonie volgens het onderzoek tot een verlies van ongeveer 233 tot 525 kilo melk tijdens de eerste lactatie.’

Vijftig tot zestig procent minder antibiotica

Wordt de ontsteking op tijd gezien met longechografie en ook effectief behandeld, dan kan dat toekomstige schade beperken. ‘Veehouder behandelen hun dieren op dit moment op basis van ziektesymptomen’, zegt de veearts. ‘Als het dier ziek is ben je eigenlijk iets te laat met behandelen. De longontsteking is dan al goed gevorderd, waardoor de genezing niet optimaal verloopt. Hierdoor duurt ook de behandeling langer.' 

De vraag is of behandelen op basis van ziekteverschijnselen niet achterhaald is, ook met oog op de antibioticareductiedoelstellingen. Zo gaat 60 tot 70 procent van alle antibiotica die bij jongvee gebruikt wordt, gaat naar de behandeling van longontsteking.

Tijdens het PneumoNEE-project werd  een bedrijf gevolgd met 130 Belgisch witblauwrunderen tijdens een uitbraak van mycoplasma bovis. Deze dieren werden enkel met antibiotica behandeld op basis van de echo. Hierdoor werd er tot zo’n 50 tot 60 procent antibiotica gereduceerd. ‘Een vroege detectie betekent een minder lange antibioticakuur voordat de long geneest’, stelt Jorquin. 

Behandelen met het juiste middel

Longechografie helpt ook met de zoektocht naar het juiste behandelingsmiddel. ‘In het project bleek dat het inzetten van antibiotica na de diagnose niet altijd tot genezing leidde’, vervolgt Jorquin. ‘Antibiotica heeft niet in elke situatie of bij alle type ziekteverwekkers effect. Wel kunnen we op basis van de echo kijken welk middel wel tot genezing leidt.’

Zie hoest als een waarschuwing

Met deze resultaten geeft het PneumoNEE-project veehouders handvatten om longonstekingen op het bedrijf te minimaliseren. Jorquin sluit af met wat tips. ‘Loop dagelijks een vaste ronde door je stal om je diergezondheid te checken. Hoest een kalf, dan is dit een waarschuwing en geen reden om onmiddellijk te behandelen. Pas na de echografie en accuratere diagnose ga je over op de juiste behandeling. Dat geeft zowel winst voor jezelf als voor de gezondheid van het dier.'